Українська література 17 століття - Автор невідомий

Аминь.

ЖИТІЕ ПРЕПОДОБНАГО ОТЦА НАШЕГО НЕСТОРА ЛІТОПИСЦА РОССІЙСКАГО

Всяка вещ, аще писаніем утвержденна не будет, в забьітіе и невіденіе прійдет. Яко же и о самом началі и первом строєній міра, и о самом родоначальниці нашем Адамі, аще не бьі Мойсей, богом научен, в книгах своих оставил нам, все бьі то долгота времени покрьіла, аки тьма, и в невіденіе привела. Но бог, память творяй чудес своих, вь кое хощет время, списателей подает, яко да тіми начертанная послід-ствующіи роди, прочетше, пользоватися возмогут.

Сообразні тому и вь послідняя сія літа яви господь вь Россійской нашей земли, в-ь Печерском святом монастьірі, приснопамятнаго списателя, преподобнаго отца нашего Нестора, иже просвіти наша очеса, в пользу нас и благодаре-ніе богу приводя, егда написа нам о началі и первом строєній россійскаго нашего міра, не токмо внешняго, но найпаче внутрняго и духовиаго. Глаголю же о основаній и исправленіи житія вь Россіи иноческаго чиннаго, насажденнаго, аки вь рай, вь Печерском святом монастьірі, и о духовном родоначальниці нашем, уже непрельщенном, о преподобном Антоніи и прочіих послідствующих тому и порожденньїх духом от него печерских святьіх, от них же и сам достохваль-ньій сей списатель бьість, иже святоліпная тіх житія не токмо тростію на хартій, но и равноподвижньїми дільї на непороч-ной души своей написа. Тім же и вь книги живота вічнаго самаго сь вписа, яко сльїшати ему: «Радуйтеся, яко имена ваша написана суть на небеси!» 2

Сей бо блаженний отец наш Нестор, безмолствующу преподобному Антонію в пещері, блаженному же Феодосію строящу монастир, прійде кь ним, желая святаго ангельскаго иноческаго образа, имьій точію седмьнадесять літ от рожде-нія своего. И тогда же, у инок сьій, навьіче всякія иноческія добродітели: чистотьі тілесньїя и душевньїя, вольньїя нище-тьі, смиренія глубока* послушанія непрекословна, пощенія кріпка, моленія непрестанна, бдінія неусипна н прочіих равноангєльньїх трудов, им же всяко подражатель бяше житію самих первоначальников святьіх печерских Антонія и Феодосія. И от тоя святьія двоица пріймаше вь благоцві-тущєй юности своей всяку заповідь любезні, аки отроча от сосец млеко и аки елень жаждущій воду от двох источни-ков, текущих посреді гор в пещерах.

Являет бо в писаній своєм, яко велію любов кь тім преподобним основателем нміяше, не СЛОВОМ и ЯЗЬІКОМ, но ділом и истинною, и яко зіло прославляше бога в телеси своєм и в души своей, видя світящеяся добрая діла тіх двох веліих світил россійскаго небеси.

По честной же пред господем смерти преподобних отец тіх сей блаженний отец наш Нестор не токмо дільї мірскими мірови умре, еже и прежде вь искусі сьій сотвори, но уже и мірским образом. И пріят святий ангельскій иноческій образ от преподобнаго Стефана, игумена печерскаго. По том же и на діаконскій степень от тогожде возвєден.

И тогда сугубий зря на себі агнельскій сан, иноческій же и діаконскій, день оть дне добродітели усугубляша, умерщ-вляя вся страсти плотскія и творя всяку истинну, яко да будет никакоже плотен, но всяко духовен и истинньїй раб и поклонник божій, свідьій добрі, еже сам господь рече, яко дух єсть бог и иже кланяются ему, духом и истинною достоит кланятися. Обаче духа непріязнегінй вь нем же истинньї ність, не покланяющагося господеви., како побіждаше, являет вь писаніи своєм извістно, яко найпаче смиреніем неизре-ченньїм. Всюду бо смиряяся нарицает себе недостойна, груба, невіжду и напо.'іпена множеством гріхов.

Егда же богом движимій братія совіт сотвориша ископати честньїя мощи преподобнаго Феодосія и пренести Их от пещерьі-вь святую богом созданную Печерскую церков, тогда на се послушаніе первійшій бьість блаженний сей Нестор. И сь великою вірою и моленіем вь ділі копанія об нощ потруждся, многоцінньїй сей бисер Печерскому святому монастьіру, честньїя, глаголіо, мощи преподобнаго Феодосія ископа и пред пещеру изнесе, веліим же тогда бившим чуде-сем самовидец бьість, якоже сам исповіда.

Поживе же літа довольна, труждаяся вь ділах літопи-санія и літа вічная поминая. И тако добрі угоди творцу літом, кь нему же по літех временньїх довольньїх преста-вися . на вічность. И положен єсть вь пещері, идіже и до нині честное его тіло вь чудотворном нетлініи почивает, свідительствующи, яко преподобний сей списатель житій святьіх и літ нетлінное себі жилище на небеси написа и благословен єсть нетлінним вінцем літа благости божія, літа господня пріятна.

Молитвами же преподобнаго сего списателя буди и нам шіисанньїм бити в книги живота агнца божія, его же літа не оскуДіют. Ему же сь богом отцем и животворящим духом подобает от нас всякая слава, честь и поклоненіе, нині

II присно и вь віки віком.

Аминь.

ЖИТІЕ ПРЕПОДОБНАГО ОТЦА НАШЕГО СІМОНА ЕПИСКОПА ВЛАДЬІМЕРСКАГО И СУЖДАЛЬСКАГО

Еже Іисус Сирахов о Сімоні оніи [словеса] написа, рек: «Сімон син оній іерей великій, иже в животі своєм сострои дом и вь дни своя утверди церков», и паки: «Яко звізда утренняя посреді облак, аки луна полна в-ь дни своя и яко солнце сіяя на церков вншняго», такожде нам о тезоименитом тому преподобном отці нашем Сімоні, єпископі владнмер-ском и суждальском, свідители и списатели житій святих печерских втором по Несторі блаженном, написати должно єсть. Поистинні бо добрі сострои дом божій и утверди церков Христову житіем своим святим и ученіем о житіях святих, аки един от тіх добрих пастирей, их же обіща господь Іереміем пророком, глаголя: «Дам вам пастирей по сердцу моєму, и упасут вас разумом и ученіем» 2. И поистинні вся подобія и имінованія Сімона онаго, сина Оніи 3, добраго пастьіра законнаго, и сему нашему преподобному Сімонови, пастиреви владьщерскому и суждальскому, свойственна суть.

Сей бо блаженний Сімон виді, яко пріят святий иноче-скій образ в манастьіри святом Печерском, небеси подобном, украшенном святими отци, аки мнсленньши звіздами, луною и солнцем. И тогда почиташе приліжно житія прежде бивших и богу угодивших печерских святих, умноженньїх, аки. звізд, тім же и сам тіх же добродітели тщашеся всяко исполнити. Воспоминаше любезні дійства перваго строи-теля, преподобнаго Феодосія, аки луни, умножившія таковня звізди, тім же и сам подражаше правом его. Помишляше усердні подвиги святаго первоначальника Антонія, аки сві-тозарнаго солнца, просвітившаго всіх світом добрих своих діл, тім же и на того равноангельное теченіе устремляшеся сам. От преподобних, умноженньїх, аки звізд, служащих луні и солнцу, навиче послушанія смиренна. От блаженнаго Феодосія, аки от луни, світящія сь звіздами, світящія же паче всіх звізд, пріобріте подвизаніе в соборі велико, паче братій всіх. От Антонія святого,-